| Nestor | Дата: Воскресенье, 31 Января 2021, 03.20.10 | Сообщение # 3 |
Группа: Эксперт
Сообщений: 25600
Статус: Отсутствует
| Ссылки на обменниках убиты. Если эл. версия книги у кого есть в офлайне, дайте мне знать в личке.
Отрывок из книги:
Jerzy Horyń: Rola Gestapo i SS w eksterminacji rosyjskich jeńców wojennych w Świętoszowie w świetle badań archiwów byłego ZSRR.
Od zakończenia II wojny światowej minęło już ponad pół wieku. Mogłoby się wydawać, że okres ten jest historyczną przeszłością, do której wracamy pamięcią podczas obchodów kolejnych rocznic. Miliony zapisanych stron mogłyby świadczyć, że na ten temat powiedziano już wszystko. Niestety, nie jest to prawdą. Archiwa wielkich mocarstw nadal skrywają dokumenty, które pomogłyby wyjaśnić losy ludzi, którzy zaginęli podczas zawieruchy wojennej i w latach bezpośrednio po jej zakończeniu. Tragedie milionów ludzi współczesnej europy nadal pozostają nie wyjaśnione. Rodziny poszukują swoich bliskich, ·z którymi rozdzieliły ich losy wierząc, że chociaż uda im się ustalić gdzie spoczywają ich prochy. Jak wielka jest skala tego problemu mogą świadczyć tysiące listów wysyłanych do MKCK oraz innych podobnych instytucji z wiarą, że może po latach uda się odnaleźć jakiś ślad? Mimo daleko idących postępów dotarcie do archiwów KGB nie jest w dzisiejszych czasach rzeczą łatwą. Kryją one wiele danych osobowych dotyczących jeńców „rosyjskich” więzionych w różnego rodzaju obozach III Rzeszy, które działały na terenach Niemiec i Polski. Archiwa CAMO mieszczące się w Podolsku pod Moskwą zawierają w swoich zasobach dane personalne dziesiątek tysięcy jeńców wojennych, którzy więzieni byli w obozach podległych OKW oraz SS. Dotyczą one obozów dla jeńców wojennych oraz obozów koncentracyjnych. Wśród tych jeńców znajdowali się również Polacy.
Likwidacja obozów jenieckich pod koniec wojny wiązała się również w wielu wypadkach z niszczeniem dokumentacji obozowej. Ustalono, że dotyczyło to między innymi obozów jenieckich znajdujących się w Świętoszowie jak i w Żaganiu. Potwierdzone to zostało relacjami świadków jak też dokumentami sporządzonymi w toku śledztwa przeprowadzonego przez Okręgową Komisję Badania Zbrodni Hitlerowskich w Zielonej Górze (Ds. 7/66 Tom: I-XII). Armii czerwonej a w zasadzie NKWD udało się przejąć dokumentację wyżej wymienionych obozów, która znajdowała się w zasobach WASt w Berlinie.
Ewidencjonowanie jeńców wojennych osadzonych w obozach podległych Wehrmachtowi regulowały specjalne przepisy z 1939 roku. Niemieckie służby zajmujące się między innymi ewidencją jeńców wojennych (WASt.) pracowały w tym celu specjalne karty kartotekowe (zielona karta), których jednolity wzór obowiązywał we wszystkich obozach III Rzeszy i stosowany był zarówno przez Wehrmacht jak i SS. Czteroczęściowa zielona karta kartotekowa (PK I) zawierała wszystkie dane personalne jeńca łącznie z numerem obozowym, który wybity był na prostokątnej tabliczce identyfikacyjnej noszonej przez jeńców na szyi. Wpisywano do niej również wszelkiego rodzaju informacje związane z przeniesieniem jeńca (nawet czasowy pobyt w szpitalu obozowym należało odnotowywać jako przeniesienie), historię choroby, kary, zatrudnienie, zgony itp. Karta osobowa nr II (PK II) służyła do wpisów ospodarczych. Umieszczano w niej adnotacje dotyczące wypłacanego żołdu czy też wysokość wynagrodzenia za wykonywaną przez jeńca pracę.
Do zielonej karty dołączany był specjalny formularz, na którym lekarz obozowy wypisywał akt zgonu w przypadku śmierci jeńca.
O ile wszystkie sprawy dotyczące jeńców wojennych pozostających w gestii OKW, których przetrzymywano w obozach jenieckich (Oflagi, Stalagi czy Dulagi) unormowane były przepisami i dotyczyły jeńców tych państw, które ratyfikowały konwencję genewską, to należało rozwiązać problem dotyczący postępowania z jeńcami z terenów Związku Radzieckiego. Jeńcy rosyjscy traktowani byli w inny sposób niż pozostali. Mimo, że w armii czerwonej służyli żołnierze różnych narodowości (w śród nich byli także Polacy), to sposób traktowania i obchodzenia się z nimi był jednakowy.
W latach 1941-1945 jeńcy rosyjscy, którzy znajdowali się w gestii Wehrmachtu przekazywani byli w dużej części Tajnej Policji Państwowej - Gestapo oraz obozom koncentracyjnym. Problem ten dotyczy dziesiątków tysięcy radzieckich jeńców wojennych.
Spośród tych przekazanych do lata 1942 r., tylko na terenie III Rzeszy zamordowano około 40 tysięcy w obozach koncentracyjnych. Dziesiątki tysięcy jeńców zostało przekazanych przez Wehrmacht dla SS. Przy przekazywaniu jeńców kierowano się podziałem na dwie zasadnicze grupy:
jeńców, którzy w październiku 1941 r. Z rozkazu Naczelnego Dowództwa Sił Zbrojnych (OKW) skierowani zostali do pracy w obozach koncentracyjnych.
jeńców, których pobyt w niewoli z szeroko rozumianych przyczyn światopoglądowych wydawał się dla władz narodowosocjalistycznych niemożliwy.
Już 4 października 1941 r. Dowództwo OKW przekazało w ręce SS łącznie 25 tysięcy żołnierzy armii czerwonej do pracy w obozach koncentracyjnych jako radzieckich robotników (Arbeitsrussen). Z formalnego punktu widzenia wyglądało to na zwyczajne procedury.
SS zaczęło funkcjonować jak ogromne przedsiębiorstwo, któremu armia wypożyczyła siłę roboczą (ponosząc nadal za nią odpowiedzialność). Fakt ten podkreślano wyraźnie w rozkazie OKW skierowanym do Dowódców Okręgów Wojskowych:
„Ci radzieccy jeńcy wojenni również po przeniesieniu figurują w kartotece WASt i przekazujące ich obozy jenieckie powinny poinformować WASt. za pomocą czteroczęściowych zielonych kart kartotekowych”
Dowództwo OKW zwróciło się do inspektora obozów koncentracyjnych z prośbą by poinformował podległych mu komendantów obozów koncentracyjnych o konieczności zgłaszania przejęcia jeńca oraz wszystkich późniejszych zmianach i przeniesieniach do innych obozów każdorazowo w terminie do 1, 10 i 20 każdego miesiąca. Zgłoszenia tych zmian należało dokonywać za pomocą zielonych kart. W rezultacie obligowało to SS do przeprowadzenia w obozach koncentracyjnych im podległych, takich samych procedur, jakie obowiązywały w obozach jenieckich podległych OKW. Sprawy te precyzyjnie omawiała instrukcja służbowa dla obozów jenieckich. Do celów ewidencyjnych przekazano dla SS 30 tysięcy zielonych kart.
Można w tym momencie upraszczając zagadnienie pokusić się o stwierdzenie, że Wehrmacht, któremu zależało na zachowaniu swojej dobrej opinii i lansowaniu rycerskiej postawy wobec zwyciężonych (opinia ta przetrwała do późnych lat powojennych) sprawę likwidacji jeńców rosyjskich scedował na SS. Jeńcy rosyjscy już od samego początku pobytu w niewoli mieli stworzone zupełnie inne warunki bytowe i traktowani byli zupełnie inaczej niż jeńcy innych narodowości więzieni w stalagach , co miało znaczący wpływ na ich ogólną kondycję i śmiertelność. Warunki transportów do obozów koncentracyjnych jeszcze bardziej pogarszało tę sytuację. Reszty dokonywały warunki w obozach koncentracyjnych. Wielu z nich nie wytrzymywało trudów transportu i umierało w trakcie podróży lub zaraz po dotarciu do miejsca przeznaczenia.
Jeńcy wysyłani do obozów koncentracyjnych nadal zachowywali status jeńca wojennego i nie byli ujmowani w ewidencji więźniów obozu koncentracyjnego. Stanowili zupełnie odrębną wyizolowaną grupę. Zaraz po przybyciu do obozu koncentracyjnego zostawali ujęci w oddzielnej kartotece. Każdy z przybyłych jeńców otrzymywał oddzielny numer danego obozu według kolejności przybycia. Wpisywano również numer widniejący na jenieckiej tabliczce identyfikacyjnej, według której jeniec został ujęty w ewidencji Wehrmachtu. Równocześnie za pomocą zielonej karty informowano WASt w Berlinie o zmianie pobytu jeńca. Przypadki zgonów wśród jeńców już przybyłych do obozów traktowano jako „zmianę”, o której powiadamiano WASt. Dalszą procedurą było wypisanie przez lekarza obozowego doniesienia o zgonie jeńca, na podstawie którego okrężną drogą przez WASt, odpowiedni Urząd Stanu Cywilnego mógł poświadczyć zgon.
W obozach koncentracyjnych (między innymi Auschwitz i Gross-Rosen) już w końcu sierpnia 1941 roku rozpoczęto odpowiednie przygotowania do utworzenia „Jenieckich Obozów Pracy” a między 6-25 października rozkaz wprowadzono w życie. Stalagi podległe OKW, w których więziono jeńców rosyjskich, otrzymały polecenie wyprowadzania jeńców w grupach liczących ok. 3 tys. osób, do wyznaczonych obozów koncentracyjnych. Wówczas jeszcze przy formowaniu grup marszowych nie kierowano się żadnymi kryteriami doboru.
Przeniesienie jeńca do obozu koncentracyjnego powodowało w określonym czasie odstąpienie od ogólnie przyjętego postępowania z jeńcami. Z procedury tej wynikało, że przeniesienie było nieodwracalne i równoznaczne z faktem zrzeczenia się WASt do dysponowania tymi ludźmi. Dotychczas nie jest znany ani jeden przypadek powrotu jeńca z obozu koncentracyjnego do obozu jenieckiego będącego w gestii Wehrmachtu. Potwierdzeniem tej tezy są przebadane karty osobowe (PK I).
W obozach podległych OKW każde przesunięcie jeńca do innych obozów lub komanda roboczego (AK ), odnotowywano na zielonej karcie. Podobny tryb postępowania został przyjęty w obozach koncentracyjnych podległych SS. Jeńcy przybyli ze Stalagu 308(VIII E) Neuhammer (Świętoszów) do obozu w Auschwitz wcieleni zostali do „AK nr 46 Auschwitz”. We wszystkich tych przypadkach dokonywano wpisu o przydziale jeńców na odwrocie karty osobowej (PK I) w rubryce „Kommando”.
W przypadkach przenoszenia jeńców wojennych między stalagami każdorazowo wraz z nimi przekazywano kartę osobową PK I. W nowym stalagu dokonywano w niej zapisów dotyczących zmiany miejsca pobytu jeńca. Tak samo działo się w przypadkach przekazywania jeńców dla SS czy Gestapo. Przekazania następowały „za pokwitowaniem” zgodnie z rozkazem z 4. X. 1941 r. Karty PK I przekazywano kierownictwu obozowemu SS, do których trafiali jeńcy. W WASt gromadzone były wszelkie dokumenty związane z jeńcami wojennymi. Karty PK I wraz z innymi dokumentami (akty zgonów itp.) łączone były w teczki i tworzone z nich były akta oznaczone odpowiednimi sygnaturami. W przypadku jeńców rosyjskich były to „Akta R” (radziecki) i dalej oznaczenie StA.
Procedury takie stosowano wobec wszystkich jeńców wojennych mimo, że nie były one zgodne z postanowieniami konwencji genewskiej. Przewidywała ona bowiem, że jeńcy do czasu zwolnienia ich z niewoli przebywać będą w miejscach odosobnienia podległych wojsku. Jednak te przyjęte ogólnie zasady przekazywania zwłaszcza rosyjskich jeńców wojennych stosowane były jeszcze na pewno do końca 1944 roku co potwierdzone jest wieloma dokumentami znajdującymi się w zbiorach archiwalnych CAMO.
Swoisty status prawny jaki posiadali jeńcy przekazani SS miał znaczący wpływ na ich losy. Znajdowali się oni pod nadzorem Wehrmachtu, chociaż armia de facto zrezygnowała ze swego prawa do nich. Zgodnie z rozkazem z 4.X.1941 widać, że jeńcy przekazani dla SS podlegają jej pod każdym względem. W związku z powyższym SS zobligowana jest do odpowiedzialności za ich opiekę lekarską, utrzymanie (zakwaterowanie, wyżywienie, odzież itp.). Śmiertelność jeńców rosyjskich przekazanych dla SS była przerażająco duża. Według kalendarium oświęcimskiego zebrane dane przez D. Czech odnośnie zgonów rosyjskich jeńców w tym obozie świadczą o skali problemu. Według tych danych 1.III.1942 r. Przy życiu pozostało 945 jeńców z grupy 10 tysięcy tam przybyłych. W obozie Gross-Rosen (Rogoźnica) w dniu 27.I.1942 r. znajdowało się tylko 89 jeńców.
Śmiertelność rosyjskich jeńców wojennych spowodowana była w dużej mierze warunkami jakie zostały im stworzone w stalagach podległych OKW. Resztę zgonów należy przypisać świadomie zaplanowanej eksterminacji jeńców prowadzonej przez SS. Ciężka praca ponad ludzkie siły w kamieniołomach, budowie dróg itp., bez dostatecznego żywienia przyczyniała się do zwiększenia śmiertelności jeńców. Również rozstrzeliwania całych grup jeńców rosyjskich były na porządku dziennym, co zostało udowodnione wieloma relacjami świadków oraz odpowiednimi dokumentami.
Do dyspozycji SS w pierwszej kolejności przekazywano grupę tzw. „wydzielonych” (Ausgesonderte) jeńców rosyjskich. W tym celu Szef Policji i Służby Bezpieczeństwa - Reinhard Heydrich w uzgodnionych z dowództwem OKW rozkazach (rozkazy nr 8 i 9 z dni 17 i 21 lipca 1941 r.) o zatrudnieniu rosyjskich jeńców wojennych polecał, by wśród uwięzionych w stalagach III Rzeszy wyszukać tych, których można uważać za „przedstawicieli bolszewizmu”, czyli Żydów, komisarzy, inteligentów, rewolucjonistów itp. Utworzono w tym celu czteroosobowe grupy operacyjne składające się z doświadczonych funkcjonariuszy Gestapo oddelegowanych przez właściwe dla danego regionu placówki. Przesłuchiwali oni jeńców w stalagach wypytując o życiorys i zajęcia wykonywane przed dostaniem się do niewoli. Następnie według własnego uznania decydowali, czy dany jeniec może być traktowany jako „znośny” i jako nie budzący obaw mógł być tym samym skierowany do pracy. Jeniec, który został zaklasyfikowany do kategorii „nie nadający się” był odseparowany natychmiast od pozostałych i umieszczany w specjalnie wydzielonej części obozu. Weryfikacja jeńców byłaby trudna do wykonania bez daleko idącej pomocy obozowych służb Wehrmachtu, wywiadu oraz rozwiniętej sieci informatorów i konfidentów znajdujących się w obozach. Zaklasyfikowanie jeńca do grupy „nie nadających się” w praktyce oznaczało wydanie na niego wyroku śmierci. Główny Urząd Bezpieczeństwa Rzeszy (RSHA) wydał rozporządzenie o egzekucji wyselekcjonowanych jeńców w obozach koncentracyjnych.
W tym momencie dochodzi również do konfliktu przepisów prawnych. Egzekucje mogły być wykonane dopiero po zwolnieniu jeńców z obozów podległych jurysdykcji wojska.
W świetle przepisów międzynarodowych nie było to do zaakceptowania, gdyż zwolnienie jeńca z niewoli oznaczało prawdziwą wolność lub obligowało do odesłania go do ojczyzny.
W przypadku „niebezpiecznych ideowo’ jeńców rosyjskich OKW zdecydowało z ideologicznych powodów, nie ulegać żadnym prawnym wątpliwościom i nakazało swym podległym placówkom w okręgach wojskowych wydanie wyżej wymienionych dla grup operacyjnych. Co oznaczało bezkrytyczną akceptację działania grup operacyjnych oraz dokonywanych przez nie selekcji według ustalonych przez nich kryteriów.
Władze obozowe nadal zmuszone były do rozwiązania dylematu: czy we własnym interesie każdorazowo dokonywać zmian w karcie PK I oraz w wykazie jenieckich tabliczek identyfikacyjnych i wykazywać pobyt yselekcjonowanych jeńców (ponosiły przecież nadal odpowiedzialność za tych ludzi) wiedząc, że każda adnotacja tego typu dokumentuje bezprawie i zbrodnie popełnione na bezbronnych jeńcach z powodów czysto politycznych. Udział Wehrmachtu w tych zbrodniach odzwierciedla przykład białoruskiego żołnierza Grigorija Efimowicza Ladika. Dostał się on do niewoli niemieckiej pod Słonim w lipcu 1941 r. Następnie trafił do obozu Stalag 308 Neuhammer (Świętoszów). Tu została założona dla niego karta personalna PK I, wpisany został do rejestru obozowego i ujęty został w wykazie identyfikacyjnych tabliczek jenieckich. Nadano mu kolejny numer obozowy 22202. W obawie o swój los świadomie podał fałszywe dane osobowe. Podczas pobytu w szpitalu obozowym został rozpoznany przez kolegę ze swojego pododdziału i zdradzony. Podczas przesłuchania w dniu 15 kwietnia 1942 r. zeznał: „Swego czasu podałem fałszywe dane osobowe, ponieważ bałem się, że jako komisarz polityczny zostanę rozpoznany i rozstrzelany. W szpitalu zostałem zdradzony przez jeńca należącego do mego oddziału. Następnie podałem prawdziwe dane osobowe”. Protokół został podpisany przez podoficera Wehrmachtu, który był tłumaczem przy przesłuchaniu. W konsekwencji jeszcze tego samego dnia Grigirij Efimowicz Ladik został przeniesiony do oddzielnego baraku w wydzielonej części obozu, z którego następnego dnia wraz z 19 innymi jeńcami został odesłany do obozu koncentracyjnego w Gross-Rosen (Rogoźnica) i rozstrzelany. Z biurokratyczną skrupulatnością wypełniono dla tego jeńca nową kartę personalną PK I zawierającą nowe (prawdziwe) dane osobowe, a starą kartę unieważniono.
Przykład G. E. Ladika może świadczyć o tym, że wielu jeńców celowo zatajało swoje prawdziwe personalia oraz pełnione funkcje w obawie o utratę życia. Jak wielka była to skala problemu trudno jest dzisiaj oszacować. Prawdopodobnie wielu z nich nie zostało zdemaskowanych. Można też w tym przypadku wysnuć logiczny wniosek, że wielu z pośród tysięcy jeńców Stalagu 308 w Świętoszowie, którzy zmarli na skutek epidemii chorób zakaźnych lub też utracili życie w innych okolicznościach figurowało w kartotekach niemieckich pod fałszywymi personaliami i nigdy nie zostaną już rozpoznani.
Do końca lipca 1942 r. rozwiązano grupy operacyjne dokonujące selekcji rosyjskich jeńców wojennych w obozach jenieckich. Do tego czasu funkcjonariusze Gestapo przekazali do obozów koncentracyjnych ponad 40 tys. Jeńców celem dokonania egzekucji. W związku z tym, że rozkazy operacyjne w tej kwestii nie zostały uchylone, możliwe było stosowanie tych procedur aż do 1945 r.
Zaledwie w nielicznych przypadkach można udowodnić przekazywanie jeńców do pracy, ale tylko licząca ponad 50 tys. nazwisk kartoteka oficerów w CAMO, zawiera czterocyfrową liczbę kart dotycząca jeńców, którzy po 31 lipca 1942 r. zostali zwolnieni z niewoli i przekazani do obozów koncentracyjnych podległych SS. Ich karty personalne PK I nadal przekazywano do WASt. Przekazywanie jeńców ze stalagów do obozów koncentracyjnych trwało w praktyce do zakończenia wojny. Ostateczna decyzja o przekazaniu wyselekcjonowanych osób należała do komendantów stalagów. Coraz częściej zaczęły pojawiać się różne przyczyny przekazania jeńca takie jak: uchylanie się od pracy, obcowanie z obywatelami narodowości niemieckiej, próby ucieczki z obozu, nieposłuszeństwo oraz wiele innych. Zdarzały się również przypadki, że komendanci stalagów odmawiali wydania wyselekcjonowanych jeńców w ręce Gestapo mając świadomość konsekwencji takiej decyzji. Zdawali oni sobie sprawę z tego, że wydanie jeńca jest wyrokiem skazującym na śmierć.
Selekcje jeńców przeprowadzano również na terenie obozów koncentracyjnych. Pod koniec października 1941 r. na terenie obozu koncentracyjnego w Auschwitz pojawiło się czterech funkcjonariuszy Gestapo z Katowic do przeprowadzenia selekcji wśród jeńców rosyjskich. Podział tej selekcji obejmował 4 grupy: „fanatycznych komunistów” (300 osób), grupę A „politycznie nie do zaakceptowania” (700 osób), grupę B „politycznie wiarygodni”
(8 tysięcy osób) i grupę C „nadających się do współpracy” (30 osób). W grudniu 1941 r. oraz w styczniu 1942 r. rozstrzelano lub zagazowano „fanatycznych komunistów” i grupę A „politycznie nie do zaakceptowania”. WASt w Berlinie otrzymała zielone karty z kartoteki, połówki jenieckich znaczków identyfikacyjnych oraz zawiadomienia o śmierci z dopiskiem „zmarł” lub z podaną jakąś fikcyjną przyczyną zgonu. Jednocześnie o wykonanej egzekucji powiadomiono RSHA. Jak wynika z zachowanych w archiwach dokumentów podobnie postępowano w innych obozach II Rzeszy. Potwierdza się również fakt, że stan zdrowia i ogólna kondycja wyselekcjonowanych była tak zła, że umierali oni często przed egzekucją. Zgony „zwykłych” jeńców były odnotowywane i liczone. W przypadkach grupy wyselekcjonowanych komendantura obozu otrzymywała tylko informację pisemną o zgonie jeńca, co odnotowywane było w kartotece.
Sposób selekcji prowadzonej w obozach koncentracyjnych ukazuje wyraźną różnicę statusu między przyporządkowanymi do poszczególnych grup jeńców. Zgodnie z rozkazami OKW z 4.X.1941 nakazano systematyczne prowadzenie ksiąg dla robotników rosyjskich a zarazem świadome omijanie obowiązujących przepisów prawa międzynarodowego wobec „wyselekcjonowanych”. Pozwalało to na zachowanie w tajemnicy procederu mordowania jeńców z przyczyn politycznych.
Selekcje prowadzone w obozach świętoszowskich zarówno w Stalagu VIII E jak i później w Stalagu 308 prowadzone były również według wyżej wymienionych procedur. Grupa jeńców rosyjskich, którzy ujmowani byli w raportach obozowych przekazywanych do MKCK zakwalifikowana była do kategorii „politycznie wiarygodnych”. Przydzielani oni byli do rożnego rodzaju komand roboczych na terenie Świętoszowa i okolicy. Tych jeńców, którzy zostali podczas selekcji zakwalifikowani do innych grup, osadzano w odpowiednich sektorach Stalagu 308. Grupa ta przeznaczona była do likwidacji. Wysyłano ich do obozów koncentracyjnych w Gross-Rosen (Rogoźnica) lub Auschwitz. Duża część z tej grupy zmarła już na terenie Stalagu 308 (co było konsekwencją warunków panujących w obozie) na skutek epidemii chorób zakaźnych lub została rozstrzelana. Potwierdzone jest to relacjami wielu świadków.
Ponieważ dokumentacja obozowa stalagów świętoszowskich została zniszczona przed wkroczeniem armii czerwonej nie można dokładnie ustalić jak wielka liczba jeńców przewinęła się przez te obozy przez okres II wojny światowej. Informacje na ten temat są mało precyzyjne. Być może , że archiwa CAMO pozwolą na wyjaśnienie całego problemu tym bardziej, że coraz więcej rodzin zwraca się do różnego rodzaju instytucji i urzędów
z prośbą o ustalenie losów swoich bliskich. Udostępnienie archiwów KGB może przyczynić się również do ustalenia losów więzionych w Świętoszowie jeńców różnych narodowości w okresie powojennym w obozie NKWD ( Obóz nr 76).
http://www.historycy.org/historia/index.php/t1597.html
Будьте здоровы!
|
| |
| |
| Nestor | Дата: Воскресенье, 31 Января 2021, 03.34.08 | Сообщение # 4 |
|
Группа: Эксперт
Сообщений: 25600
Статус: Отсутствует
| Автоматический перевод:
Георгий Горынь: роль гестапо и СС в истреблении русских военнопленных в Святошеве в свете изучения архивов бывшего СССР.
С момента окончания Второй мировой войны прошло уже более полувека. Может показаться, что этот период-историческое прошлое, к которому мы возвращаемся в памяти во время празднования последующих юбилеев. Миллионы сохраненных страниц могли бы свидетельствовать о том, что об этом уже сказано все. К сожалению, это не так. Архивы великих держав до сих пор хранят документы, которые помогли бы объяснить судьбы людей, пропавших без вести во время войны и в годы сразу после ее окончания. Трагедии миллионов людей современной Европы до сих пор остаются не выясненными. Семьи ищут своих близких, ·с которыми они разделили свою судьбу, полагая, что, хотя бы, они смогут определить, где покоится их прах. Насколько велик масштаб этой проблемы могут свидетельствовать тысячи писем, отправленных в МККК и другие подобные учреждения с верой в то, что, может быть, спустя годы удастся найти какой-то след? Несмотря на далеко идущие успехи, добраться до архивов КГБ в наши дни непросто. Они скрывают много личных данных о „русских " военнопленных, заключенных во всевозможных лагерях Третьего Рейха, действовавших на территориях Германии и польский. Камо-архивы, расположенные в Подольске под Москвой, содержат в своих ресурсах персональные данные десятков тысяч военнопленных, которые содержались в лагерях, подведомственных ОКВ и СС. Они касаются лагерей для военнопленных и концлагерей. Среди этих пленных были и поляки.
Ликвидация лагерей для военнопленных в конце войны также во многих случаях была связана с уничтожением лагерной документации. Установлено, что это касалось, в частности, лагерей военнопленных, расположенных в Свентошуве и в Жагане. Это подтверждается рассказами свидетелей, а также документами, составленными в ходе расследования, проведенного окружной комиссией по расследованию гитлеровских преступлений в Зеленой Горе (Ds. 7/66 том: и-XII). Красной Армии и в принципе НКВД удалось захватить документацию вышеупомянутых лагерей, которая находилась в запасах Васт в Берлине.
Учет военнопленных, содержащихся в лагерях, подведомственных Вермахту, регулировался специальными правилами 1939 года. Немецкие службы, занимавшиеся, среди прочего, записью военнопленных (Васт.) работали для этого специальные картотеки (Зеленая карта), единый образец которых действовал во всех лагерях Третьего Рейха и применялся как Вермахтом, так и СС. Четырехчастная зеленая картотека (РК и) содержала все личные данные пленного, включая лагерный номер, который был выбит на прямоугольной идентификационной табличке, которую носили пленные на шее. В нее также вносились всевозможные сведения, связанные с переводом пленного (даже временное пребывание в Лагерном госпитале следовало отмечать как перевод), история болезни, наказания, занятость, смерть и т. Персональная карта № II (РК II)использовалась для записи в архив. В ней помещались аннотации относительно выплачиваемого жалованья или размера вознаграждения за выполняемый пленным труд.
К зеленой карточке прилагался специальный бланк, на котором лагерный врач выписывал свидетельство о смерти в случае смерти пленного.
Если все вопросы, касающиеся военнопленных, находившихся в ведении ОКВ, в которых содержались в лагерях для военнопленных (Oflagi, Лагеря или Dulagi) тестирование экспериментальных были правилами и касались пленных тех государств, которые ратифицировали женевскую конвенцию, - это следовало решить вопрос, касающийся обращения с пленными с территории Советского Союза. К русским пленным относились иначе, чем к остальным. Хотя в Красной армии служили солдаты разных национальностей (среди них были и поляки), то манера обращения и обращения с ними была одинаковой.
В 1941-1945 годах российские военнопленные, находившиеся в ведении Вермахта, передавались в значительной части тайной государственной полиции-гестапо и концлагерях. Эта проблема касается десятков тысяч советских военнопленных.
Из тех, что были переданы к лету 1942 года, только на территории Третьего Рейха было убито около 40 тысяч в концлагерях. Десятки тысяч пленных были переданы вермахтом для СС. При передаче пленных руководствовались разделением на две основные группы:
пленных, которые в октябре 1941 года по приказу Верховного командования Вооруженных Сил (ОКВ) были направлены на работу в концентрационные лагеря.
пленных, пребывание которых в плену по широко понимаемым мировоззренческим причинам казалось для национал-социалистических властей невозможным.
Уже 4 октября 1941 года командование ОКВ передало в руки СС в общей сложности 25 тысяч солдат Красной армии для работы в концлагерях в качестве советских рабочих (Арбейцруссен). С формальной точки зрения это выглядело как обычные процедуры.
СС стала функционировать как огромное предприятие, которому армия арендовала рабочую силу (продолжая нести за нее ответственность). Этот факт четко подчеркивался в приказе ОКВ, адресованном командующим военными округами:
"Эти советские военнопленные также после передачи фигурируют в картотеке WASt, и передающие их лагеря для военнопленных должны сообщить WASt. используя четыре части зеленых карточек”
Командование ОКВ спрашивали инспектора концентрационных лагерей с просьбой, чтобы он сообщил подчиненным ему комендантов концентрационных лагерей о необходимости сообщать о захвату пленного и всех последующих изменениях и переходах в другие лагеря, каждый раз в течение 1, 10 и 20 числа каждого месяца. Сообщать об этих изменениях следовало с помощью зеленых карточек. В результате это обязывало СС проводить в подвластных им концлагерях те же процедуры, что и в лагерях военнопленных, подчиненных ОКВ. Эти вопросы подробно обсуждала служебная инструкция для лагерей военнопленных. Для учета было передано для СС 30 тысяч зеленых карточек.
В данный момент упрощая вопрос, попытаться заявить, что Вермахт, который заинтересован в сохранении своего хорошего мнения и lansowaniu рыцарского отношения к побежденных (это мнение сохранилось до поздних послевоенных лет) это дело ликвидации русских пленных scedował на СС. Русские пленные уже с самого начала пребывания в плену имели совершенно иные бытовые условия и относились к ним совершенно иначе, чем к пленным других национальностей, заключенным в сталагах, что оказало значительное влияние на их общее состояние и смертность. Условия транспортировки в концентрационные лагеря еще больше усугубляли эту ситуацию. Остальные делали условия в концлагерях. Многие из них не выдерживали транспортных трудностей и умирали во время путешествия или сразу после прибытия в пункт назначения.
Пленные, отправленные в концлагеря, продолжали сохранять статус военнопленного и не включались в записи заключенных концлагеря. Они составляли совершенно отдельную изолированную группу. Сразу по прибытии в концлагерь их засекли в отдельную картотеку. Каждый из прибывших пленных получал отдельный номер конкретного лагеря в соответствии с порядком прибытия. Также был введен номер, указанный на пленной идентификационной табличке, по которой пленный был включен в учет Вермахта. Одновременно с помощью зеленой карточки Васт в Берлине сообщал об изменении местонахождения пленного. Случаи смерти среди пленных, уже прибывших в лагеря, рассматривались как "смена", о которой уведомляли Васт. Дальнейшую процедуру было отписаться врачом лагерного сообщения о смерти военнопленного, на основании которого окольным путем, через Васт, соответствующий загс мог засвидетельствовать смерть.
В концентрационных лагерях (в том числе Освенциме и Гросс-Розене) уже в конце августа 1941 года началась соответствующая подготовка к созданию „военнопленных трудовых лагерей”, а между 6-25 октября приказ вступил в силу. Шталаги, подчиненные ОКВ, в которых содержались русские пленные, получили приказ выводить пленных группами, насчитывавшими ок. 3 тыс. людей, в назначенные концентрационные лагеря. Тогда еще при формировании маршевых групп не руководствовались никакими критериями отбора.
Перевод пленного в концлагерь в определенное время вызывал отказ от общепринятого обращения с пленными. Из этой процедуры следовало, что передача была необратимой и равносильна факту отказа Васт распоряжаться этими людьми. До сих пор не известен ни один случай возвращения пленного из концлагеря в лагерь военнопленных, находившийся на усмотрение Вермахта. Подтверждением этого тезиса являются изученные персональные карты (РК и).
В лагерях, подведомственных ОКВ, каждый перевод пленного в другие лагеря или рабочий штаб (Ак) отмечался на зеленой карте. Аналогичный режим поведения был принят в концентрационных лагерях, подчиненных СС. Пленные, прибывшие из Шталага 308 (VIII E) Нойхаммер (святоши) в лагерь в Освенциме, были зачислены в „АК № 46 Освенцим”. Во всех этих случаях делалась запись о выделении пленных на обороте личной карточки (РК и) в рубрике”Коммандо".
В случаях перемещения военнопленных между stalagami каждый раз вместе с ними передавали карту личностной PK I. В новом сталаг совершались в нее записи об изменении места пребывания пленного. То же самое происходило и в случаях передачи пленных для СС или Гестапо. Передачи следовали „за квитанцией " в соответствии с приказом от 4. X. 1941 г. карты РК и передавались лагерному руководству СС, куда отправлялись пленные. В Васте были собраны все документы, связанные с военнопленными. Устав РК и вместе с другими документами (свидетельства о смерти и т.) складывались в папки и создавались из них файлы, помеченные соответствующими подписями. Для русских пленных это были „досье Р” (советское) и далее обозначение StA.
Такие процедуры применялись ко всем военнопленным, несмотря на то, что они не соответствовали положениям Женевской конвенции. Ибо она предусматривала, что пленные до освобождения их из плена будут находиться в местах отступления подведомственных войск. Однако эти общепринятые правила передачи особенно русских военнопленных применялись еще наверняка до конца 1944 года, что подтверждается многими документами, находящимися в архивных сборниках Камо.
Своеобразный правовой статус, которым обладали пленные, переданные СС, оказал значительное влияние на их судьбы. Они находились под наблюдением Вермахта, хотя армия де-факто отказалась от своего права на них. В соответствии с приказом от 4.X. 1941 видно, что пленные, переданные для СС, подчиняются ей во всех отношениях. В связи с вышесказанным СС обязана нести ответственность за их медицинскую помощь, содержание (проживание, питание, одежду и т.). Смертность русских пленных, переданных СС, была пугающе велика. Согласно освенцимскому календарю, собранные данные Д. Чехи о гибели российских военнопленных в этом лагере свидетельствуют масштабы проблемы. По этим данным 1.III.В 1942 году в живых осталось 945 пленных из группы из 10 тысяч прибывших туда. В лагере Гросс-Розен (Рогозница) на 27-й день.В 1942 г. было всего 89 пленных.
Смертность русских военнопленных во многом была обусловлена условиями, созданными им в сталагах, подчиненных ОКВ. Остальные смерти следует отнести к сознательно спланированному истреблению пленных, проводимому СС. Тяжелая работа над человеческими силами в карьерах,строительстве дорог и т., без достаточного питания способствовала увеличению смертности пленных. Также расстрелы целых групп русских пленных были на повестке дня, что было доказано многочисленными свидетельскими показаниями и соответствующими документами.
В распоряжение СС в первую очередь передавалась группа так называемых” отделенных " (Ausgesonderte) русских пленных. С этой целью Начальник Полиции и Службы Безопасности - Reinhard Heydrich в согласованные с командованием ОКВ заказах (приказы № 8 и 9 дней 17 и 21 июля 1941 г.) о занятости русских военнопленных рекомендовал, чтобы среди захваченных в stalagach III Рейха поиска тех, кого можно считать „представителей большевизма”, то есть Евреев, комиссаров, интеллигентов, революционеров и т. д. Для этого были созданы оперативные группы из четырех человек, состоявшие из опытных офицеров гестапо, откомандированных соответствующими региону учреждениями. Они допрашивали пленных в сталагах, расспрашивая о жизнеописаниях и занятиях, проведенных до попадания в плен. Затем они по своему усмотрению решали, можно ли рассматривать пленного как „сносного” и как не вызывающего беспокойства, таким образом, быть направленным на работу. Пленный, который был отнесен к категории” непригодный", был отделен сразу от остальных и помещен в специально выделенную часть лагеря. Проверку пленных было бы трудно провести без далеко идущей помощи лагерных служб вермахта, разведки и развитой сети информаторов и конфидентов, находящихся в лагерях. Классифицировать пленного в группу” непригодных " на практике означало вынесение на него смертного приговора. Главное управление безопасности Рейха (РСХА) издало постановление о казни отборных пленных в концлагерях.
На данный момент также возникает конфликт правовых норм. Казнь могла быть произведена только после освобождения пленных из лагерей, подчиненных юрисдикции армии.
В свете международных законов это было неприемлемо, так как освобождение пленного из плена означало настоящую свободу или обязывало отправить его на родину.
Для "идейно опасных" пленных русских ОКВ решило по идеологическим причинам не поддаваться никаким юридическим сомнениям и приказало своим подчиненным учреждениям в военных округах выдавать вышеназванные для оперативных групп. Что означало беспрекословное принятие действий оперативных групп и осуществляемых ими отборов по установленным ими критериям.
Лагерные власти по-прежнему были вынуждены решать дилемму: или в собственных интересах каждый раз вносить изменения в карту PK И в списке военнопленных идентификационных табличек и проявлять пребывание yselekcjonowanych пленных (несли ведь по-прежнему ответственность за этих людей), зная, что каждая заметка такого рода документы беззаконие и преступления, совершенные на беззащитных военнопленных из соображений чисто политических. Участие Вермахта в этих преступлениях отражает пример белорусского солдата Григория Ефимовича Ладика. Он попал в немецкий плен под Слонимом в июле 1941 г. Затем попал в стан Шталаг 308 Нойхаммер (святоши). Здесь для него была создана персональная карта РК и, он был внесен в лагерный реестр и включен в перечень опознавательных табличек военнопленных. Ему дали еще один лагерный номер 22202. Опасаясь за свою судьбу, он сознательно предоставил ложные личные данные. Во время пребывания в Лагерном госпитале его опознал товарищ по своему подразделению и предал. На допросе 15 апреля 1942 года он свидетельствовал: „в свое время я дал ложные личные данные, потому что боялся, что в качестве политического комиссара меня признают и расстреляют. В госпитале меня предал пленный, принадлежавший моему отряду. Затем я дал реальную личную информацию"” Протокол был подписан унтер-офицером вермахта, который был переводчиком при допросе. Как следствие, в тот же день Григорий Ефимович Ладик был переведен в отдельный барак в отдельной части лагеря, из которого на следующий день вместе с 19 другими пленными был отправлен в концлагерь в Гросс-Розен (Рогозница) и расстрелян. С бюрократической скрупулезностью была заполнена для этого пленного новая персональная карта РК и содержащая новые (реальные) личные данные, а старая карта аннулирована.
Пример G. E. Ладика может свидетельствовать о том, что многие пленные намеренно скрывали свои истинные личности и свои функции, опасаясь потери жизни. Насколько велик был масштаб проблемы, сегодня трудно оценить. Вероятно, многие из них не были разоблачены. Также можно в этом случае сделать логичный вывод, что многие среди тысяч военнопленных Сталаг 308 в Świętoszowie, которые умерли в результате эпидемии инфекционных заболеваний или потеряли жизнь при других обстоятельствах figurowało в немецких архивах под фальшивыми personaliami и никогда не будет уже разрешенные.
К концу июля 1942 года были расформированы оперативные группы по отбору российских военнопленных в лагерях для военнопленных. К этому времени сотрудники гестапо передали в концентрационные лагеря более 40 тыс. Пленных с целью казни. В связи с тем, что оперативные приказы по этому вопросу не были отменены, можно было применять эти процедуры вплоть до 1945 г.
Лишь в немногих случаях можно доказать передачу пленных на работу,но только численностью более 50 тыс. в картотеке офицеров в Камо содержится четырехзначное число карточек, касающихся пленных, которые после 31 июля 1942 года были освобождены из плена и переданы в концентрационные лагеря, подведомственные СС. Их персональные карты РК и по-прежнему передавались в Васт. Передача пленных из сталагов в концентрационные лагеря продолжалась на практике до окончания войны. Окончательное решение о передаче отборных лиц принадлежало командирам сталагов. Все чаще стали появляться различные причины передачи пленного, такие как: уклонение от работы, общение с гражданами немецкой национальности, попытки бежать из лагеря, неповиновение и многие другие. Были также случаи, когда коменданты сталагов отказывались выдавать отборных пленных в руки гестапо, зная о последствиях такого решения. Они понимали, что выдача пленного-приговор к смертной казни.
Отбор пленных осуществлялся и на территории концлагерей. В конце октября 1941 года на территории концентрационного лагеря в Освенциме появились четыре сотрудника гестапо из Катовиц для проведения отбора среди русских военнопленных. Разделение этого отбора включало 4 группы „"фанатичные коммунисты „(300 человек), группа а” политически неприемлемая" (700 человек), группа Б " политически надежная” (8 тысяч человек) и группа с "совместными" (30 человек). В декабре 1941 года и в январе 1942 года были расстреляны или газированы „фанатичные коммунисты „и группа а”политически неприемлема". Васт в Берлине получил зеленые карточки с картотекой, половинки пленных идентификационных марок и извещения о смерти с пометкой "умер" или с указанием какой-то фиктивной причины смерти. В то же время о совершенной казни было сообщено РСХА. Как следует из сохранившихся в архивах документов, подобное происходило и в других лагерях Второго Рейха. Подтверждается и тот факт, что состояние здоровья и общее состояние отобранных было настолько плохим, что они часто умирали перед казнью. Смерти” простых " пленных отмечались и подсчитывались. В случаях группы отборных комендатура лагеря получала только письменную информацию о смерти пленного, что отмечалось в картотеке.
Способ отбора, проводимый в концлагерях, показывает четкую разницу в статусе между назначенными на отдельные группы пленными. В соответствии с приказами ОКВ 4.X. 1941 было предписано систематически вести книги для русских рабочих и в то же время сознательно обходить действующие нормы международного права в отношении „избранных”. Это позволяло хранить в тайне процедуру убийства пленных по политическим причинам.
Отборы, проводившиеся в святошовских лагерях как в Шталаге VIII E, так и позже в Шталаге 308, проводились также по вышеупомянутым процедурам. Группа русских военнопленных, которые содержались в лагерных отчетах, переданных в МККК, была отнесена к категории „политически достоверных”. Они назначались в различные командировки на территории Святошова и области. Тех пленных, которые были при отборе отнесены к другим группировкам, посадили в соответствующие сектора Шталага 308. Эта группа предназначалась для ликвидации. Их отправляли в концентрационные лагеря в Гросс-Розене (Рогозница) или Освенциме. Большая часть этой группы уже умерла на территории Шталага 308 (что было следствием условий, сложившихся в лагере) в результате эпидемии инфекционных заболеваний или была расстреляна. Это подтверждается рассказами многих свидетелей.
Поскольку лагерная документация святошовских сталагов была уничтожена до наступления Красной армии, невозможно точно определить, насколько большое количество пленных прошло через эти лагеря в период Второй мировой войны. Информация по этому вопросу не очень точна. Возможно, что архивы CAMO позволят объяснить всю проблему тем более, что все больше и больше семей обращаются ко всем видам учреждений и офисов с просьбой определить судьбу своих близких. Доступ к архивам КГБ может также способствовать установлению судеб заключенных в Святошово пленных разных национальностей в послевоенный период в лагере НКВД (лагерь № 76).
Будьте здоровы!
Сообщение отредактировал Nestor - Воскресенье, 31 Января 2021, 03.44.12 |
| |
| |
